Rys historyczny hufca

Ślad harcerstwa na naszych ziemiach sięga roku 1911.

Jedna z pierwszych drużyn skautowych w Wielkopolsce (pod koniec 1911 r.) została zorganizowana w Szamotułach przez lekarza dentystę dr. Świtałę (drużyna skautowa im. Ks. Józefa Poniatowskiego). Pierwszym kierownikiem drużyny był Maksymilian Ciężki (późniejszy współorganizator grupy kryptologów, którzy dokonali dekryptażu niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma).

W 1913 r. utworzono drugą drużynę skautową im. Stefana Czarnieckiego, której organizatorem był Cezary Jindra a jej pierwszym kierownikiem został Józef Kłos.  Po nim drużynę objął Maksymilian Ciężki. Skauci uczestniczyli w walkach powstańczych (Powstanie Wielkopolskie 1918/19).

W „Gazecie Szamotulskiej” w dniu 6 października 1923 r. pojawiła się informacja:

„W dniu 2 października br. zawiązał się w Szamotułach męski hufiec harcerski, który połączył istniejące drużyny miejscowe”.

Hufcowym został dh Edward Müller.

Następnie Hufcem męskim do 1939 r. kolejno kierowali: Antoni Balcerek, Włodzimierz Trzebuchowski, Czesław Kościelny, Kazimierz Bober, Bolesław Szczerkowski
Hufcem żeńskim kierowała Eleonora Jasiewicz.

 

W okresie międzywojennym na Ziemi Szamotulskiej powstawały, coraz to nowe drużyny harcerskie działające najczęściej przy szkołach podstawowych i średnich.
Były to następujące drużyny:

• 1916 r. DH męska im. Henryka Dąbrowskiego we Wronkach (pozaszkolna),
• 1919 r. DH męska im. Ks. Józefa Poniatowskiego w Szamotułach (przy nowo utworzonym gimnazjum),
• 1922 r. DH męska im. Bolesława Chrobrego w Szamotułach – powstała z członków DH im. Ks. Józefa Poniatowskiego,
• 1922 r. DH żeńska im. Królowej Jadwigi w Szamotułach,
• 1923 r. DH męska im. St. Żółkiewskiego we Wronkach,
• 1923 r. 1 DH męska im. Stefana Czarnieckiego (rzemieślnicza) w Szamotułach,
• 1923 r. DH męska im. Stefana Czarnieckiego w Pniewach,
• 1926 r. 5 DH męska im. T. Kościuszki w Szamotułach,
• 1927 r. DH męska im. Zawiszy Czarnego we Wronkach,
• 1927 r. DH żeńska im. Emilii Plater we Wronkach,
• 1927 r. DH żeńska im. Królowej Jadwigi we Wronkach
• 1929 r. DH im. Jana Ostroroga w Ostrorogu,
• 1931 r. DH im. Tadeusza Kościuszki w Obrzycku.
• 1933 r. DH żeńska im. Emilii Plater w Szamotułach.
  Działały także:
• 14 Akademicki Krąg Starszoharcerski „Szare wilki” w Szamotułach,
• Zrzeszenie Starszoharcerskie im. Caliera w Szamotułach,
• Krąg Harcerek Starszych w Szamotułach.

5-7 czerwca 1931 r. odbył się Zlot integracyjny harcerzy Hufca ZHP Szamotuły we Wronkach. Gościem zlotu był generał Józef Haller.

10-25 lipca 1935 r. harcerze szamotulscy wzięli udział w Jubileuszowym Zlocie ZHP w Spale – Jembore. Oboźnym na zlocie został Komendant Ośrodka Wronki – Leon Pilarczyk. Bazę Hufca Szamotuły szczególnie wyróżniała zbudowana przez harcerzy makieta baszty Halszki.

 

Działalność drużyn przerwała II wojna światowa. Harcerze stanęli do obrony Ojczyzny w trakcie kampanii wrześniowej oraz w całym okresie okupacji. Do historii przeszedł dh Zygfryd Linda, pełniący różne funkcje w Szarych Szeregach , m. in.  był wizytatorem Pasieki na Polskę Zachodnią.

 

Harcerstwo na Ziemi Szamotulskiej w latach 1944 – 1950

Hufiec Harcerzy (VI 1945 – IV 1949)
Hufcowi:

• phm. Leon Pilarczyk,
• hm. Bolesław Szczerkowski,
• lipiec 1944 (jeszcze w czasie okupacji) Bogumił Chudzinowski odtwarza Drużynę Harcerzy w Kaźmierzu Wlkp.
• w 1945 r. Wł. Nowak i Hosała reaktywują DH im. Czarnieckiego w Pniewach
• marzec/kwiecień 1945 r. – odradzają się 3 DH im. H. Dąbrowskiego i 4 DH im. Zawiszy Czarnego we Wronkach
• 1945 r. organizują się: DH im. S.Czarneckiego, 1 DH im. Bolesława Chrobrego oraz DH im. Zawiszy Czarnego w Szamotułach
• 1946 r. powstaje 5DH w Nojewie
• 1947 r. powstaje DH im. T. Kościuszki w Szamotułach oraz 4 DH im. Jana III Sobieskiego w Szamotułach.

Hufiec Harcerek (1945 – IV 1949)
Hufcowe:

• pwd. Eleonora Jasiewicz
• pwd. Barbara Zgaińska
• Urszula Sężanka
  W wykazie z końca 1945 r. w Hufcu wymienionych jest dziewięć drużyn, ale bez podania ich nazw i nazwisk drużynowych. Były to: 1DH, 2DH, 3DH w Szamotułach, 1DH, 2DH w Obrzycku, 1DH, 2DH we Wronkach, 1DH w Kaźmierzu i 1DH w Otorowie.

 

Wiosną 1949 r. nastąpiło połączenie hufców harcerek i harcerzy – powstał Hufiec Powiatowy pod kierownictwem hm. Bolesława Szczerkowskiego.

• Marzec 1945 r. – druhowie Zbigniew Koszyca, Kazimierz Maćkowiak i Zygmunt Maćkowiak założyli na terenie Szamotuł Harcerską Drużynę Piłkarską. Przyjęła ona nazwę HKS „Czarni”. Zgłoszona w Związku Piłki Nożnej, jako jedyna taka harcerska drużyna w Wielkopolsce.
• Na przełomie lat 1948/49 tworzą się patriotyczne grupy młodzieży starszo harcerskiej w ramach Polskiego Podziemia Niepodległościowego. W Szamotułach organizacja przyjęła nazwę „Jutrzenka” (część członków aresztowano), w Śmiłowie „Błękitni Rycerze”.
• Lata 1950–56 – Związek Harcerstwa Polskiego został „rozwiązany”. W strukturach ZMP (Związku Młodzieży Polskiej) działała Organizacja Harcerska (OH) – wzorowana na radzieckiej organizacji pionierów.
  Na Zjeździe Łódzkim w grudniu 1956 r. został reaktywowany Związek Harcerstwa Polskiego.
• W 1957 r. wznowił działalność Hufiec Szamotuły.
  Hufcem kolejno kierowali: Bolesław Szczerkowski, Edmund Piątkowski, Jan Kómoch, Małgorzata Kómoch, Aniela Kmieciak, Stanisław Szykowny, Jerzy Kmieciak, Leszek Biedny, Maria Szydłowska, Dorota Tomaszek, Maria Lasecka, Maria Urban, Maciej Grążka, Rajmund Grążka.

 

Ważniejsze akcje Hufca

W latach 60-tych harcerze Hufca wypracowali znaczną część środków finansowych na budowę „Domu Młodzieży” obecnie Szamotulskiego Ośrodka Kultury w Szamotułach.

Zloty organizowane przez Hufiec m. in.
1958 r. – Nojewo
1973r. – Gałowo
1974 r. – zuchowy w Kaźmierzu
1975 r. – Szamotuły (nadanie imienia Hufcowi „Armii Poznań”)
1979 r. – Szamotuły – Park Zamkowski
1979 r. – zuchowy we Wronkach
1983 r. – zuchowy w Kaźmierzu
1982 r., 1985 r. , 1987 r. – w Wielonku
1984 r. – zuchowy w Kaźmierzu
1983 r., 1995; 1997; 1998; 1999; 2000; 2001; 2002; 2003; 2004; 2005; 2006; 2007; 2008; 2009; 2010; 2011; 2012; 2013; 2014; 2015; 2016 – Jeleniec na terenie bazy obozowej Hufca

Rajdy
1970 – Obrzycko
1981, 1984, 1987, 1988, 1989 – Lasy Kobylnickie „Pamięć wiecznie żywa”
1985 – Podgaje
1986 – Pamiątkowo
1988 – Pamiątkowo
1994 – Puszcza Notecka

Obozy
1957 – Przystanki – szkoleniowy zastępowych
1958 – Chojno
1959 – Stołuń (Akcja LWD)
1963 – Akcja Konin
1968 – Psarskie – szkoleniowy „Brązowe Sznury”
1970 – Międzynarodowy obóz Polsko – Czechosłowacki
1972 – Lubasz k. Czarnkowa
1974 – Kolonia zuchowa w Przystankach
1974 – Obóz przyjaźni w Prusimiu
1975 – Kolonia zuchowa u Obrzycku
1975 – nad Jeziorem Wanda k. Strzelc Krajeńskich
1979 – Głębokie k. Gniezna
1979 – kolonia zuchowa w Kiszkowie
Od 1980 – prawie corocznie w Jeleńcu k. Sierakowa (Baza Hufca)
2012 – Zalesie k. Wadowic
2015 – Zgrupowanie Obozów Hufca w Międzywodziu
2016 – Zgrupowanie Obozów Hufca w Czernicy

Akcja zimowa HAZ
Hufiec organizował również zimowiska m. in. w Poznaniu, Krakowie, Gdańsku, Olczy k.Zakopanego, w Bańskiej Wyżnej k.Zakopanego, Chojnie.
Akcja Nieobozowa organizowana była w miejscach zamieszkania zuchów i harcerzy (w lecie NAL, w zimie NAZ)

Alerty Naczelnika ZHP
Harcerze realizowali zadania wszystkich Alertów Naczelnika ZHP.
Corocznie organizowane są: Hufcowy Festiwal Piosenki Harcerskiej i Zuchowej

Ważniejsze wydarzenia

8-9.05.1975 r.  – Zlot Hufca w Szamotułach po zakończeniu „Kampanii Bohater” – Hufcowi nadano imię „Armii Poznań”.

1980 r. pozyskanie terenów pod bazę obozową Hufca w Puszczy Noteckiej przy osadzie leśnej Jeleniec k. Sierakowa nad jeziorem Kubek.

21.02.2004 r. – obchody 80-lecia powstania Hufca ZHP Szamotuły.  Z tej okazji odsłonięto tablicę pamiątkową na budynku Szkoły Podstawowej nr 3 w Szamotułach dla uczczenia dh hm. Bolesława Szczerkowskiego.

20.06.2010 r.  odbyła się uroczystość poświęcenia i wręczenia nowego sztandaru Hufca.

19.02.2011 r. – Harcerskie Spotkanie Pokoleń z okazji Dnia Myśli Braterskiej zorganizowane przez Krąg Starszyzny Harcerskiej i Seniorów „Matecznik” przy współudziale Komendy Hufca i Wielkopolskiej Rady Harcerskich Kręgów Seniorów.

10.09.2016 r. odbył się Zlot Jubileuszowy z okazji stulecia wronieckiego harcerstwa